Wat de ademhaling ons wil leren

Wat de ademhaling ons zou kunnen leren, als we er goed naar luisteren, is dat we verslaafd zijn geraakt aan heftigheid, of het nu komt van prikkelende voeding, seks, heftige belevenissen verpakt in hoog, snel en spannend en we hebben heftige sporten die ons lichaam uitdagen over haar grenzen te gaan. Want dan beleven we wat nieuws!

Over onze grenzen gaan doen we liever dan ons bewust te worden van een lichaam dat alle uitdagingen amper meer aankan. Het leven is zo vol geworden dat er één uitdaging is die we niet meer aan lijken te kunnen. En dat is rust nemen. Echte rust. Want rust nemen confronteert ons met onze innerlijke onrust. En bij die confrontatie concludeert ons hoofd al snel dat we maar beter weer de afleiding kunnen zoeken. Netflixen, praten, filmpjes kijken, bellen, rennen, werken, naar yoga, etentje verzorgen, sporten en ja, toch graag ook nog naar een concert. En dan uitgeput en met een volhoofd proberen te gaan slapen.

En dan, toch nog onverwacht, komt de man met de hamer. Een situatie die de druppel is, of een ongeluk, of een andere persoonlijke ramp. Gedwongen rust. En dat kan wel eens langer duren dan een paar weken. Of een paar maanden. Of een paar jaar. Want burn-outs komen in de laatste decennia steeds vaker ook weer terug. Hoe kan dat eigenlijk?

Dat komt omdat in de behandeling ervan niet ook het ademhalingscentrum wordt gereset. Ademhaling en stress hebben namelijk alles met elkaar te maken. Dat heb ik ontdekt door de vooruitgang bij onze cliënten te bestuderen, juist ook na een paar jaar.
Stress verzwaard de ademhaling naar een ongezond groot ademvolume. En dan is de ademhaling de hele dag uit het lood. Probleem is dat de ademhaling niet vanzelf weer in het lood schiet als de stressfactoren verminderen. Als je snel buiten adem raakt is daar een periode van stress aan vooraf gegaan, maar als de stress is verdwenen is de ademhaling nog steeds niet okay, al heb je er misschien minder last van. Er hoeft maar weer iets vervelends voor te vallen en je bent alweer snel benauwd.

Het is best logisch dat je systeem van slag raakt. Eerst probeert een mens de mentale en fysieke moeheid weg te drukken. Ach, het valt wel mee. Een extra kopje koffie of een uurtje eerder naar bed…maar…dat werkt dan niet echt. Klachten komen en gaan en de dokter kan er geen goede oorzaak voor vinden. Dat maakt onzeker. Ondertussen raken we steeds verder van ons lijf afgedwaald en proberen we in ons hoofd de problemen op te lossen. Dat is heel moeilijk, omdat onopgeloste problemen angstig maken. Het hoofd wil graag controle, geen onverwachte uitkomsten. Lastig, want de oplossing zit niet in het hoofd, maar in het lijf. In een gezond lijf wel te verstaan.

Ook al heeft het lijf (aangeboren) gebreken, de vitaliteit ervan moeten we op natuurlijke wijze optimaliseren. Zodra we die weg inslaan komen we onherroepelijk onze opgeslagen stress tegen. Ontspanning gaat nu eenmaal gepaard met soms naar aanvoelende ervaringen van stress release. En laat dat nu precies de trigger zijn om weer te gaan stressen: ‘Al die gezonde dingen helpen niet echt, de meditaties werken niet echt, ik krijg niet echt rust in mijn hoofd en ik kan ook net zo goed weer nu en dan foute dingen gaan eten en drinken en al die extra tijd aan bewegen kan ik beter aan iets nuttigs besteden’. Van die gedachten. En ze zijn sterk die gedachten. Ze trekken alle goede voornemens langzaam maar zeker onderuit.

En dan gaat de ademhaling nog heftiger worden. Want stress verzwaard zoals gezegd de ademhaling. Dat betekent dat het ademhalingscentrum gewend raakt aan steeds meer liters per minuut ventileren. Het gevolg daarvan is, anders dan je zou verwachten, dat je minder zuurstof opneemt, de lichaamscellen zuurstofgebrek krijgen en daarom overgaan op melkzuurverbranding, een noodmaatregel om toch nog wat energie op te weken. Gebrek aan energie geeft weer allerlei klachten en zo ben je in een vicieuze cirkel terechtgekomen van veel stress met daardoor veel ademen, meer klachten, waardoor je meer stress krijgt, enzovoorts, enzovoorts.

Zo leren we van de ademhaling dat niet de ademhaling zelf het probleem is, maar ons onvermogen om met stress om te gaan en mentaal en fysiek te kunnen ontspannen. Die zorgt dat de ademhaling ontregelt raakt, met alle gevolgen van dien. En dat brengt ons terug bij de ademobessie van de laatste jaren, met allerlei technieken en experiences waarbij je veel moet ademen, soms zelfs heel lang achter elkaar. De oplossing voor een ontregelde ademhaling ligt daar zeker niet. Bovendien is er meer nodig dan een quick-fix. Want niet alleen de ademhaling moet worden aangepakt, ook het stressgedrag. Het lichaam is complex en het verdiend geduldige, liefdevolle aandacht. Dat is het eerlijke verhaal over ademhaling en dat is wat de ademhaling ons wil leren.

[muziek]