Nooit meer benauwd voor benauwdheid

Benauwd zijn is een naar gevoel. Het kan zomaar je dag verpesten. Het kan gebeuren op je werk, tijdens het sporten of vervelender nog, midden in de nacht. We hebben het dan over bijvoorbeeld hoog in je adem zitten, maar het kan ook erger zijn tot een astma- of paniekaanval aan toe. Zelfs na een uur of drie in de nacht rijden er wat ambulances naar het ziekenhuis omdat mensen uit hun slaap wakker schrokken met heftige benauwdheid. Benauwdheid is op zijn minst vervelend maar kan ook angstaanjagend zijn.

Welkom bij deze aflevering van de podcast Ademwijzer. Ik ben Marc Scheffer, ik bestudeer sinds 2010 ademhaling en stress en in deze aflevering krijg meer inzicht in benauwdheid en ik hoop dat je er een andere kijk op krijgt waardoor je minder bang bent en weet wat je te doen staat.

Okay, laten we eerst benauwdheid wat beter omschrijven. Je hebt het gevoel niet meer goed te kunnen ademen. Je kunt niet meer lekker doorademen. Alsof de ademhaling ergens in de borst op slot zit. Het kan een angstig gevoel zijn omdat je je als het ware gevangen voelt in de ademhaling. In deze podcast zijn er allerlei afleveringen over ademhaling die samen een meer compleet beeld geven van wat er allemaal aan de hand is. Maar voor hier wil ik ingaan op de redenen waarom je benauwd kunt zijn. Dat zijn er in het algemeen gesproken twee.

Op de eerste plaats is bij mensen die regelmatig benauwd zijn de ademhaling in rust al niet helemaal in orde. Dat je in rust al te veel ademt merk je vaak pas goed als je je meer gaat inspannen. Het kan ook de warmte zijn of extra druk als je bijvoorbeeld voor een groep mensen moet praten, maar er zijn ook andere net iets stressvollere situaties wat je ineens benauwd wordt. En dan hebben we het niet over een astma-aanval, al voelt dat ook heel benauwd. Bij zeg maar gewone benauwdheid, al voelt dat helemaal niet gewoon, juist heel abnormaal, heb je technisch gezien al de gele dag van hyperventilatie, je ademt aldoor al te veel. Tijdens spannende of opwindende momenten komt daar dan nog meer ademhaling bij, je beseft je dat niet, en dan ineens verkrapt alles en is het of je niet meer goed kan ademen. Sommigen noemen dat een acute hyperventilatie aanval. We kennen die misschien wel van dat in een zakje ademen om weer bij je positieven te komen. Een andere manier is om een pauze tussen in en uitademing te forceren en die pauze telkens een tel langer te maken. Een andere manier is om een slokje water in je mond te nemen en niet door te slikken. Daarmee dwing je jezelf om door de neus te ademen en ook dat kan helpen. Even gaan lopen ook, als je maar wel door je neus ademt, hoe lastig dat op dat moment ook aanvoelt.

Maar hoe ontstaat nu die aanval? Dat heeft te maken met het feit dat je in de uren, misschien wel dagen voor de benauwdheid al te veel ademde. Word je daardoor dan benauwd? Ja, dat kan absoluut. Je ademt dan namelijk veel koolzuur weg uit je bloed. In deze podcast spreken we vaker over de cruciale rol van koolzuur en het verband met stress. Als je veel stress hebt of druk bent of mentale stress ervaart, ga je ongemerkt meer ademen en verdwijnt er via de uitademing te veel koolzuur uit je systeem. Koolzuur, het gouden stofje wat we in deze podcast bejubelen en waar we niet genoeg van in ons bloed kunnen hebben. Waarom? Nou, koolzuur zorgt voor een goede afgifte van zuurstof aan alle cellen van je lichaam. Die verantwoordelijke taak heeft koolzuur en dit is beschreven door de beroemde fysioloog Christian Bohr in het naar hem genoemde Bohr-effect.

En ja, daar zit je lichaam dan in zo’n moment van urenlange stress, met te weinig zuurstof in de cellen om goed te kunnen functioneren. Is het gek dat het lichaam dan gaat verkrampen? Dat kan op allerlei plekken zijn. Er is dan onvoldoende zuurstof in het spierweefsel rondom je blaas of in je maagwand of darmwand en ook in de wanden van je bloedvaten. Verkramping is het gevolg, want zuurstof is keihard nodig om de spieren energie te geven. Dat wil zeggen het is nodig om suikers te verbranden om die energie op te wekken. De ene persoon krijgt daarom bij zenuwachtigheid of gespannenheid last van de maag, de ander krijgt een samengeknepen keel of gespannen middenrif. En als je aanleg hebt voor astma kunnen je luchtwegen verkrampen in een zogenaamde astma-aanval. Als mensen die astma hebben de ademwijzertraining volgen leren ze trouwens die aanval tijdig op te vangen door op een slimme manier meer zuurstof in de wanden van de luchtwegen te krijgen. Maar dat wordt ook toegepast door mensen die overdag last hebben van extra spanningen in het lichaam of angst voor een situatie. Dat is maar ten dele te verhelpen door over dei angst te praten of een andere overtuiging in je hoofd te stoppen.  Te veel ademen, oftewel hyperventilatie, ontstaat namelijk niet tussen de oren, al wordt dat vaak gedacht. Heel jammer die verkeerde veronderstelkling, want daarom schamen veel mensen zich voor hun angstigheid of benauwdheid of boor de fysieke klachten die ermee gepaard gaan.

Wat er moet gebeuren als je snel benauwd bent is op de eerste plaats je ademhaling weer op orde brengen. Niet in die alleen in die momenten van de benauwdheid, want dat is dweilen met de kraan open. Het is verstandig het ademhalingscentrum te resetten naar een rustig normaal ademvolume waarbij er voldoende koolzuur in het bloed blijft om alle cellen van je lichaam van voldoende zuurstof te voorzien, ook in veeleisende situaties.

Maar hoe zit het dan met zo’n nachtelijke aanval, vraag je je misschien af, dan ben je toch in rust? Hoe kan het dat mensen dan wakkerschrikken met een paniek- of astma-aanval? Wat weinig mensen weten is dat ’s nachts het ademvolume toeneemt. Dat heeft te maken met je liggende positie in slaap, waar het voor je lijf lastiger is het volume laag te houden. Dat zou op zichzelf niet erg hoeven zijn, maar als overdag je ademhaling als niet zo rustig is, dan kan de verzwaring in de nacht net de druppel zijn die de emmer doet overlopen. Een mooi voorbeeld dat ik mijn cursisten graag vertel, ter lering en vermaak zeg ik er dan bij is dit: Ik was in 2012 al enkele jaren Buteyko ademtherapeut en had me ook in lichaamswerk bekwaamd, dus je zou zeggen dat ik goed was ingesteld tegen een beetje stress. Maar, toen ik in een keer stopte met het eten van suiker en brood (een experiment om te kijken of ik daardoor kon afvallen) sloeg mijn ademhaling helemaal op hol en werd ik enkele dagen daarna midden in de nacht wakker met een paniek-aanval die ik nauwelijks kon stoppen. Heel leerzaam voor mij om me te realiseren dat grote veranderingen in je systeem de ademhaling verzwaren en daarom raad ik aan veranderingen in bijvoorbeeld je dieet in kleine stapjes te doen.

Belangrijk om te weten is dat als je snel benauwd bent dat niet komt omdat je de situatie niet goed onder controle hebt of dat het niet helemaal goed zit tussen je oren of dat je te angstig bent ingesteld. Het is bij regelmatige benauwdheid zo dat je ademhaling structureel gezonder gemaakt moet worden. En ja, tuurlijk word je bang voor situaties waar je eerder een paniek-aanval had en door die angst ga je in zo’n situatie eerder verkrampen en voel je je sneller weer benauwd. Maar het is niet in de eerste plaats die angst die moet worden aangepakt, want angst is het gevolg van de verzwaarde ademhaling, niet de oorzaak. De oorzaak is meestal een langere periode van aanhoudende inspanning met net te weinig mentale en fysieke ontspanning. En dan telt er ook nog mee waar de zwakkere plekken in je systeem zitten. Bij de ene persoon kunnen dat de luchtwegen zijn zoals bij astma, de ander heeft gevoeligere darmen en krijgt last van de maag.

Je ademhaling weer gezond maken en diepe mentale en fysieke ontspanning trainen is de beste investering die je je maar kan wensen. Ik vind dat dat al op school aangeleerd moet worden. Dan kun je ook beter tegen de stress die je later in je leven ongetwijfeld te verwerken krijgt.

Nou, dank voor ja aandacht! Ken je iemand in je omgeving die snel buiten adem of snel benauwd is, wijs die dan op de ademtest op ademwijzer.nl !